Gần 50 năm sau cuộc di cư lịch sử, thế hệ con cháu của những người Campuchia lánh nạn chế độ diệt chủng Pol Pot – Ieng Sary đã hoàn toàn hòa nhập với đất Việt. Họ không chỉ là những công dân tích cực mà còn là cầu nối văn hóa, thúc đẩy mối quan hệ hữu nghị bền chặt, sắt son giữa hai nước VN – Campuchia.
Những đứa trẻ trên đất lành
Sáng sớm ở làng Triêl (xã Ia Pnôn, Gia Lai), tiếng cười giòn tan của trẻ em vang lên từ sân trường tiểu học. Bọn trẻ – con cháu của những người chạy nạn diệt chủng năm xưa – chạy nhảy tung tăng với mái tóc đen nhánh, làn da rám nắng đặc trưng của vùng đất Tây nguyên. Các em nói tiếng Việt lưu loát, hát những bài ca dao VN, đồng thời ở nhà vẫn được ông bà kể cho nghe những câu chuyện cổ tích Khmer.
Niềm vui ngày hè của những đứa trẻ làng Triêl, xã Ia Pnôn
Ảnh: Trần Hiếu
Em Rơ Mah Ly, 16 tuổi, đang học lớp 11, là cháu gái bà Rơ Mah H’Phin. Với thành tích học tập tốt, Ly ước mơ trở thành bác sĩ để có thể chữa bệnh cho bà con trong vùng. “Em không biết nhiều về quê hương cũ của ông bà, chỉ biết là nơi đó từng có chiến tranh khủng khiếp. Nhưng em yêu quê hương này lắm, yêu cái nắng hanh khô của mùa khô, yêu mùi đất đỏ bazan sau cơn mưa”, Ly chia sẻ với ánh mắt trong veo.
Không chỉ Ly, trẻ em ở làng Triêl trong độ tuổi đến trường đều được đi học. Nhiều em đã học lên cao đẳng, đại học. Chúng tôi đến làng đúng lúc con gái út của già làng Rơ Mah Blơi, em Siu Phương Như về nghỉ hè. Hiện Như đang học cao đẳng sư phạm mầm non, sắp bước sang năm học thứ 2 tại Đà Nẵng. Như nói mình sẽ cố gắng học để liên thông tiếp lên đại học, sau đó quay về làng để làm cô giáo.
Thế hệ thứ tư của “làng Cam” trên đất Việt ở làng Kloong, xã Ia O
Ảnh: Trần Hiếu
“Vì gia đình em, họ hàng trước đây đều lánh nạn qua đây hết rồi, bên kia không còn ai nữa. Em chỉ nghe ba nói ông bà ngày xưa ở làng Lâm, xã Pó Nhầy, H.Oyadav, tỉnh Ratanakiri, Vương quốc Campuchia và đã phải chạy loạn khi quân Pol Pot tràn tới làng. Em chưa một lần đặt chân đến đó. Hy vọng một ngày gần nhất em sẽ được theo ba mẹ về nơi ấy một lần”, Như chia sẻ.
Đang ngày hè, lũ trẻ trong làng trốn mưa ngồi trong nhà xem ti vi, bật lui bật tới các kênh hoạt hình. Trời vừa hửng nắng, các em hứng chí chạy ra ngoài gọi nhau í ới. Sân của nhà văn hóa nhanh chóng được tận dụng làm sân bóng. Tiếng cười vui vang cả một khoảng không gian. Những đứa trẻ tóc khét nắng, hồn nhiên nơi vùng biên ải. Tất cả như một bức tranh sống động mà yên bình!
Khi truyền thống là bệ đỡ
Trong những ngày lễ lớn của cộng đồng Khmer như Chol Chnam Thmay (tết cổ truyền Khmer) hay Pchum Ben (lễ cúng ông bà), các gia đình ở làng Triêl, làng Kloong (xã Ia O, cách làng Triêl khoảng 50 km) vẫn tổ chức những nghi lễ truyền thống, đồng thời có sự giao thoa một cách tự nhiên với văn hóa cộng đồng bản địa. Những dịp lễ hội, không ít người ở 2 “làng Cam” này vẫn chơi và say sưa với những giai điệu cồng chiêng. Đấy chính là sự hòa quyện độc đáo, tạo nên bản sắc riêng của cộng đồng người Campuchia trên đất Việt.
Vợ chồng anh Kpuih Xoan (30 tuổi) ở làng Triêl trở thành triệu phú trẻ của làng
Ảnh: Trần Hiếu
Ông Rơ Châm Hoan, 58 tuổi, là người thạo cả tiếng Khmer và tiếng Việt, thường được mời làm thầy cúng trong các dịp lễ. “Chúng tôi vẫn giữ được những nét đẹp của văn hóa Khmer, nhưng cũng học hỏi và tiếp thu văn hóa VN. Giờ trong các buổi lễ, chúng tôi vừa hát những bài dân ca Khmer cổ truyền, vừa hát những bài hát VN”, ông Hoan kể.
Cô giáo mầm non tương lai Siu Phương Như, con gái út của già làng Blơi, làng Triêl, xã Ia Pnôn
Ảnh: Trần Hiếu
Mỗi năm, vào dịp tết Chol Chnam Thmay, làng Triêl đều tổ chức lễ hội văn hóa thu hút đông đảo đồng bào các dân tộc trong vùng tham gia. Đây không chỉ là dịp để cộng đồng người Campuchia thể hiện bản sắc văn hóa mà còn là cơ hội để các dân tộc giao lưu, học hỏi lẫn nhau.
Cô Đinh Thị Mai, giáo viên mầm non ở xã Ia O, cho biết: “Những em học sinh gốc Campuchia thường rất giỏi môn âm nhạc và thể dục. Các em có thể vừa hát dân ca Khmer truyền thống, vừa thạo những bài ca dao, bài hát của người Việt. Điều này tạo nên sự phong phú trong các hoạt động văn nghệ của trường”.
Nhiều hy vọng ở tương lai
Anh Rơ Mah Sơn, 35 tuổi, một người dân làng Kloong, nói: “Bố tôi từng kể ngày xưa ông bà chạy sang đây chỉ có 2 bàn tay trắng. Giờ nhờ ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, gia đình tôi đã có cuộc sống khá giả. Tôi còn mở thêm một số dịch vụ để phục vụ bà con”.
Không chỉ gia đình anh Sơn, nhiều gia đình trẻ khác tại 2 ngôi làng cũng đang tích cực áp dụng công nghệ mới vào sản xuất. Họ sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt cho vườn cà phê, ứng dụng phần mềm theo dõi thời tiết để chăm sóc cây trồng hiệu quả hơn. Anh Đàm Văn Sáng, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự xã Ia O, cho hay: “Người dân làng Kloong còn tích cực tham gia các phong trào xã hội, góp phần giữ gìn an ninh trật tự vùng biên. Họ cũng được ví như những “cột mốc sống” để thôn làng, biên giới yên bình”.
Một góc bình yên ở làng Kloong, xã Ia O
Ảnh: Trần Hiếu
Khi được hỏi về dự định tương lai, nhiều bạn trẻ trong làng đều cho biết sẽ ở lại quê hương Gia Lai để phát triển kinh tế và xây dựng cộng đồng. Điều này cho thấy sự gắn kết sâu sắc của thế hệ trẻ với mảnh đất đã nuôi dưỡng cha ông họ.
Rơ Mah Dũng, 20 tuổi, vừa tốt nghiệp trung cấp nghề điện, dự định mở xưởng sửa chữa điện nước để phục vụ bà con trong vùng. “Em muốn góp một phần nhỏ vào việc xây dựng quê hương. Ông bà em được bà con nơi đây cưu mang, giờ đến lượt em phải đóng góp cho cộng đồng”, Dũng nói với giọng quyết tâm.
Dù không phải tất cả đều suôn sẻ; một số gia đình còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các phương tiện kỹ thuật để áp dụng vào sản xuất nhưng với thổ nhưỡng, khí hậu tốt lại có quỹ đất, việc vươn lên thoát nghèo, làm giàu trên đồng đất của mình không còn là vấn đề quá khó. Như Kpuih Xoan (30 tuổi, xã Ia Pnôn) đã làm giàu từ 5 ha điều, 1,5 ha lúa và đàn bò; hay anh Ksor Ngâu (xã Ia O) nhờ tích cực làm ăn đã xây được nhà to, mua máy xay xát, mua xe đi xay lúa lưu động…
Những ngôi làng như Triêl, Kloong không chỉ kể câu chuyện về cuộc tháo chạy nạn diệt chủng Pol Pot – Ieng Sary mà còn là minh chứng cho sức mạnh của hòa bình và phát triển. Từ những người lánh nạn hoảng loạn năm xưa, cộng đồng người Campuchia tại vùng biên giới phía tây Gia Lai giờ đây đã trở thành một phần không thể tách rời của đại gia đình các dân tộc VN.
Dòng Sê San vẫn chảy êm đềm, mang theo không chỉ phù sa màu mỡ mà còn là những câu chuyện đẹp về tình người, về sự đoàn kết giữa các cộng đồng. Và trên những cánh đồng xanh mướt của Gia Lai, những người con của hai dân tộc Việt – Khmer đang cùng nhau viết nên tương lai tươi sáng.
📌 Bài viết này được đóng góp bởi người dùng và bản quyền thuộc về người dùng đã xây dựng bài viết. Bản quyền thuộc về tác giả gốc và chỉ dùng cho mục đích học tập và giao tiếp. Nếu có bất kỳ vi phạm nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi để xóa nó.
