Việt Nam sắp có kênh huy động vốn quốc tế

Để thu hút vốn “đại bàng”

Theo Bộ Tài chính, việc hình thành Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT) sẽ giúp VN kết nối với thị trường tài chính toàn cầu, thu hút các tổ chức tài chính nước ngoài và tận dụng cơ hội dịch chuyển dòng vốn đầu tư quốc tế. Mục tiêu của dự án là thu hút dòng vốn quốc tế để phục vụ 3 đột phá chiến lược, thúc đẩy các động lực tăng trưởng truyền thống và mới, phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, đồng thời thử nghiệm và quản lý các thị trường tài chính mới. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, việc xây dựng một TTTCQT không chỉ là tham vọng của các nền kinh tế đang phát triển mà còn là điều kiện cần thiết để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một thị trường tài chính minh bạch, hiệu quả và hiện đại. VN được đánh giá là đang có đủ điều kiện cần thiết để phát triển thị trường tài chính hiện đại.

ẢNH: UBND TP.HCM

Theo ông Trần Thanh Hải, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Viễn Đông, khi VN có TTTCQT thì sẽ thu hút được dòng vốn từ bên ngoài. Tuy nhiên, cần xác định thị trường có hấp dẫn vốn đầu tư nước ngoài ở lại phụ thuộc vào dòng vốn có sinh lời hay không. Để giữ nguồn vốn này, có rất nhiều việc cần làm. Cần phải xác định các loại “hàng hóa sinh lợi” nào để “đại bàng” hay dòng chuyển vốn tư bản vào VN. Trên thị trường tài chính quốc tế mỗi ngày giao dịch hàng trăm tỉ USD nên chỉ cần một phần nhỏ chảy vào VN cũng sẽ tạo ra một thị trường sôi động. 

Khi xác định TTTCQT huy động vốn thì chúng ta hướng vốn vào những lĩnh vực nào? Chính vì vậy, TTTCQT xây dựng trên 4 cấu phần gồm: thị trường ngoại hối, thị trường vốn (cổ phiếu, trái phiếu), thị trường hàng hóa (chủ yếu các mặt hàng chủ lực của VN như tiêu, gạo…) và thị trường tài sản số. Trong mỗi thị trường như vậy, thành viên chủ chốt sáng lập phải có tài khoản ở nước ngoài, để chu chuyển vốn được liên tục. Thị trường nước ngoài chạy 24 giờ trong ngày, sau thị trường châu Á đến chiều là châu Âu và tối là Mỹ. Giá trên các thị trường này chạy liên tục, nên khi TTTCQT ra đời cần có cơ chế liên thông. Các thành viên có tài khoản ở nước ngoài nhằm tạo thanh khoản cho giao dịch trên TTTCQT. Khi dòng vốn vào dễ, ra dễ thì lúc đó mới có thể thu hút thêm vốn từ bên ngoài.

Ảnh: TTXVN

“Khi một TTTCQT hoạt động sôi động, dòng vốn lưu thông trong và ngoài nước dễ dàng, lúc này VN không những thu hút được vốn mà còn thu được phí, thuế trong giao dịch, chuyển lợi nhuận, đó là chưa kể thúc đẩy tăng khách du lịch vào VN chi tiêu”, ông Trần Thanh Hải cho hay.

TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, cho rằng: Về lý thuyết, TTTCQT đi vào hoạt động sẽ giúp VN thu hút được dòng vốn đầu tư, luân chuyển trong nước và quốc tế nhiều hơn. Trong đó, kỳ vọng có sự tham gia từ các tập đoàn, quỹ đầu tư tài chính lớn, và đây chính là nguồn vốn trung dài hạn cho nền kinh tế ngoài thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả như mong muốn thì phải có sự chuẩn bị kỹ về các điều kiện cần và đủ của một TTTCQT trước khi đưa vào hoạt động.

VN sắp có sàn giao dịch tài sản mã hóa, tài sản số

Không chỉ có những sản phẩm, dịch vụ tài chính đặc thù trong TTTCQT mà tại đây lần đầu tiên VN cũng sẽ có sàn giao dịch tài sản mã hóa, tài sản số. Phát biểu tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 8 vào hôm 7.8, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết Bộ Tài chính về cơ bản đã hoàn chỉnh đề án thí điểm thị trường tài sản số và đề xuất, báo cáo với Chính phủ. Chính phủ đã báo cáo Bộ Chính trị để xin chủ trương thí điểm sàn giao dịch. Từ kết luận của Bộ Chính trị, Bộ Tài chính sẽ hoàn chỉnh, báo cáo với Chính phủ ban hành các quy định liên quan đến tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa tại VN. 

Theo đó, nếu sớm nhận được kết luận của Bộ Chính trị thì sẽ ban hành Nghị quyết trong tháng 8, còn nếu muộn hơn thì trong tháng 9. Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết thí điểm thị trường tài sản số trong nước, Bộ Tài chính đã nghiên cứu nhiều kinh nghiệm của các quốc gia trong khu vực và quốc tế cũng như đánh giá hoạt động tham gia mua bán tài sản mã hóa của công dân VN. Bộ cũng tham gia cùng các chuyên gia để tổ chức hội thảo, hội nghị về chủ đề này. Trong đó, Bộ Tài chính đề xuất khuyến khích thành phần kinh tế tư nhân tham gia sàn giao dịch tài sản mã hóa. Trong thời gian thí điểm, số lượng sàn giao dịch chắc chắn sẽ hơn 1 để có tính cạnh tranh nhưng sẽ không đến mức 2 con số để tránh quá trình đánh giá sau thí điểm khó khăn, kéo dài.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

TS Nguyễn Trí Hiếu đánh giá bên cạnh những dịch vụ tài chính như Fintech, trong TTTCQT có thêm sàn giao dịch tài sản mã hóa sẽ làm tăng cơ hội thu hút nguồn vốn trung dài hạn cho VN. Chỉ riêng tiền mã hóa, số liệu công bố từ nhiều đơn vị thống kê, công ty phân tích nước ngoài cho thấy tỷ lệ người dân tại VN sở hữu tiền mã hóa đứng thứ hai thế giới. Theo ước tính của công ty phân tích dữ liệu crypto đứng đầu thế giới Chainalysis, liên tục 3 năm từ 2022 – 2024, VN có dòng chảy tài sản mã hóa đi vào trên 100 tỉ USD, gấp hơn 2 lần dòng vốn đầu tư nước ngoài hằng năm… Vì vậy, việc sớm đưa sàn giao dịch tài sản mã hóa, bao gồm tiền mã hóa, tiền số vào hoạt động là phù hợp với xu hướng và nhu cầu của người VN.

TS Hiếu đề xuất đối với sàn giao dịch tài sản số thì đây là lĩnh vực mới, công nghệ mới nên VN có thể thực hiện thí điểm trong thời gian khoảng 1 năm. Đó là cho phép một số sàn giao dịch quốc tế có lịch sử hoạt động lâu đời, có uy tín tham gia mở sàn tại VN để người Việt được giao dịch công khai, có thu thuế, đồng thời thu hút sự tham gia của nhà đầu tư ngoài nước. Bản thân các sàn giao dịch quốc tế đã có kinh nghiệm và có sẵn một lượng nhà đầu tư lớn thì việc họ vào VN cũng có thể thúc đẩy dòng vốn từ các nhà đầu tư quốc tế vào theo. Song song đó, quy định rõ cho phép các loại tiền mã hóa, tài sản mã hóa nào được giao dịch trên sàn. Sau thời gian thí điểm, có thể đánh giá, xem xét và mở rộng cho phép các doanh nghiệp trong nước thành lập sàn giao dịch.

Ông Trần Thanh Hải phân tích: VN hiện chưa có tiền kỹ thuật số như các nước nên có thể giao dịch các đồng tiền đã quốc tế hóa. Số lượng người Việt chơi trên các sàn tiền số hiện nay khá lớn, đứng ở top cao nên khi trong nước có sàn giao dịch thì sẽ đầu tư trong nước. Tiền kỹ thuật số mang tính ẩn danh cao nên trong trường hợp cho phép giao dịch cũng sẽ siết chặt các quy định về phòng chống rửa tiền, khủng bố. Điều này cũng sẽ tăng phần hấp dẫn cho TTTCQT khi dòng vốn tiền được kiểm soát, tăng tính minh bạch và chính thống.

Theo PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (ĐH Kinh tế TP.HCM), những giao dịch liên quan tiền số, tiền mã hóa hiện nay của người Việt chủ yếu thực hiện chui qua các sàn nước ngoài, dẫn đến thất thu thuế rất lớn. Chẳng hạn, năm 2024, người Việt mua tiền số tổng giá trị 120 tỉ USD, giá trị mua đi bán lại khoảng 800 tỉ USD. Nếu tính tỷ lệ thuế bằng với giao dịch chứng khoán hiện nay ở mức 0,1% thì VN đã thất thu từ 120 – 800 triệu USD. Ngoài ra, số tiền giao dịch rất lớn, chảy ra các sàn nước ngoài bằng cách nào cũng là một vấn đề phải quan tâm. Nhìn vào con số 20 triệu tài khoản tiền số giao dịch ở nước ngoài (gấp đôi tài khoản giao dịch chứng khoán hiện nay) cũng cho thấy sự quan tâm của người dân về tiền số. Việc đưa sàn giao dịch tài sản mã hóa, tiền số trong TTTCQT sẽ góp phần gia tăng cơ hội thu hút dòng vốn cũng như nguồn thu ngân sách.

Xây dựng khung pháp lý, hạ tầng đồng bộ

Ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh việc xây dựng TTTCQT không phải là đổ tiền vào xây nhiều nhà cao tầng. Hạ tầng quan trọng nhất chính là đường truyền kết nối mạnh cả cáp quang lẫn thông qua vệ tinh. TTTCQT hoạt động 24/7 nên không thể để gián đoạn bất cứ phút giây nào. Đi kèm hệ thống kết nối là việc cung ứng điện phải đủ và bảo đảm 24/7 có kết hợp hệ thống lưu trữ dữ liệu đủ mạnh, có khoảng cách xa vừa đủ với khu vực trung tâm, tránh những tai họa không thể dự báo. Thêm vào đó, cần có một cơ quan tài phán nhằm giải quyết các tranh chấp có thể xảy ra.

Ngoài ra cũng nên tuyển chọn, có chế độ đãi ngộ tương xứng để đào tạo gấp rút nguồn nhân lực “thực chiến” như thu hút nhân sự từ các phòng kinh doanh ngoại hối của các ngân hàng lớn, nhân sự từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các công ty chứng khoán lớn, các cá nhân kinh doanh, môi giới, công nghệ mạng, bảo mật, ký quỹ, quản trị, đo lường rủi ro và kể cả digital marketing (tiếp thị số). Song song đó là tuyển dụng có điều kiện nhân sự từ các trung tâm tài chính tại Singapore, London, Hồng Kông hay New York. Đồng thời, TTTCQT thường xuất phát từ những quan niệm về rủi ro khác nhau, từ những nguồn lực khác nhau. Hiện tượng dư mua hay dư bán thường xuyên xảy ra trong từng phiên giao dịch, trong từng ngày kể cả 24/7. Do vậy, những tài khoản liên thông này giúp cho các nhà đầu tư trong TTTCQT tại VN có thể dễ dàng thực hiện các giao dịch liên thông/bù trừ đi kèm với các tài sản cơ sở hay tài khoản của họ vốn có tại các TTTCQT khác. Vấn đề này đòi hỏi sửa ngay Pháp lệnh quản lý ngoại hối của VN, cho phép chế độ quản lý dựa trên tổng thể cân bằng hơn là chỉ dựa vào những giao dịch đơn lẻ như hiện nay.

Ngoài ra, các thủ tục xuất – nhập hàng hóa và visa cũng nên đơn giản giúp cho thị trường hàng hóa và lao động được liên thông, tạo điều kiện hỗ trợ TTTCQT phát triển trong bước đầu.

Chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cũng lưu ý, để TTTCQT vận hành hiệu quả thì quan trọng nhất là khung pháp lý. Các tổ chức tài chính, ngân hàng hay doanh nghiệp dựa trên khung pháp lý, quy định cụ thể để nhận biết đâu là cơ hội khi họ tham gia và đâu là hạn chế đối với hoạt động, từ đó họ mới lên được kế hoạch tham gia ở mức độ nào. VN cũng sẽ đo lường được chính sách đã đủ hấp dẫn để “đại bàng” tài chính quốc tế tham gia vào sân chơi này hay chưa. Song song đó, sẽ bắt đầu khởi động về cơ sở hạ tầng, bao gồm cả hạ tầng cứng như địa chỉ trung tâm và hạ tầng mềm về đường truyền internet, nhân sự tham gia điều hành…