Khuyến khích chăn nuôi bò sữa nội địa, siết chặt sữa nhập khẩu

ẢNH: NVCC

Thị trường sữa thật giả lẫn lộn

Ngày 12.8, Bộ Công thương và Hiệp hội Sữa Việt Nam đã tổ chức hội thảo phát triển ngành sữa nội địa với sự tham gia của các doanh nghiệp, nhà khoa học, chuyên gia chăn nuôi hàng đầu cả nước.

Theo Hội Chăn nuôi Việt Nam, đàn bò sữa trong nước, sau một giai đoạn tăng trưởng mạnh ở mức 2 con số 15,4%/năm giai đoạn 2010-2015, đã giảm xuống rất nhanh sau đó. Tốc độ tăng trưởng về sản lượng sữa tươi nguyên liệu cũng giảm nhanh, từ 17,7%/năm giai đoạn 2010-2015, xuống còn 6,7%/năm giai đoạn 2015-2020 và chỉ còn 3,3%/năm giai đoạn 2020-2024.

Nguyên nhân đàn bò sữa trong nước suy giảm là do trong nhiều năm qua thị trường sữa nước Việt Nam đã phụ thuộc lớn vào sữa bột nhập khẩu và sau đó hòa tan để pha lại (sữa hoàn nguyên). Trong đó đáng lưu ý năm 2009, tỷ lệ sữa nước chế biến từ sữa tươi chỉ có 8%, có đến 92% chế biến từ sữa bột hoàn nguyên. Sau khi cơ quan quản lý ban hành một số quy chuẩn kỹ thuật về sữa tươi và sữa nước thì mới tạm thời chấn chỉnh được.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay nguồn nguyên liệu sữa tươi trong nước chỉ đáp ứng được 40% nhu cầu tiêu thụ sữa và 60% nguyên liệu đang phải nhập khẩu. Đáng nói là đàn bò sữa trong nước hiện nay vẫn do các doanh nghiệp lớn như Vinamilk, TH đầu tư theo quy mô công nghiệp trong khi đàn bò sữa trong dân đã dần suy giảm.

Ông Nguyễn Xuân Dương – Chủ tịch Hội Chăn nuôi, trăn trở: “TP.HCM từng là nơi có đàn bò sữa lớn nhất cả nước nhưng sau nhiều năm đã dần biến mất. Vấn đề ô nhiễm môi trường và tốc độ đô thị hóa là nguyên nhân chính, nhưng bên cạnh đó Nhà nước không có chính sách khuyến khích để chăn nuôi bò sữa phát triển. Giá thành sản xuất sữa tươi trong nước cao hơn giá sữa ngoại nhập, nhưng nếu có các chính sách cắt giảm các chi phí không cần thiết, đẩy giá thành sữa, thực phẩm lên cao thì ngành sữa nội địa vẫn cạnh tranh được. Quan trọng nhất, hiện nay người dân vẫn còn tư duy sữa chỉ dành cho trẻ em, cho người già người bệnh, điều này không đúng vì ở nước ngoài sữa được dùng hàng ngày cho mọi người và phổ biến giống như nước lọc, giá cũng bằng nước uống bình thường”.

Theo lãnh đạo Hội Chăn nuôi Việt Nam, chính vì buông lỏng quản lý nên nhiều năm qua các doanh nghiệp sữa trong nước khó cạnh tranh được với sữa nhập khẩu, sữa nhập khẩu tăng trung bình 8-12%, có năm lên đến 20%. Thị trường sữa tăng quá nóng, xuất hiện hàng loạt nhãn hiệu đủ mọi thành phần, gây nhiễu loạn thị trường. Trong số đó có không ít sản phẩm sữa kém chất lượng tràn lan, gây ảnh hưởng tiêu cực đến các dòng sản phẩm chất lượng.

Thống kê của Hiệp hội Sữa Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ sữa bình quân đầu người ở Việt Nam hiện nay vẫn còn rất thấp, chỉ khoảng 26-28 lít/người/năm, trong khi Thái Lan là 35 lít/người/năm, Singapore là 45 lít/người/năm và châu Âu từ 80-100 lít/người/năm. Ông Tống Xuân Chinh, Phó cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN-MT) lí giải, từ năm 1992, Thái Lan đã triển khai chương trình sữa học đường để học sinh được uống sữa đầy đủ theo tiêu chuẩn của họ, đó là cơ sở để chăn nuôi bò sữa Thái Lan phát triển, đàn bò sữa của Thái Lan hiện lên đến 500.000 con và sản lượng thì gấp đôi chúng ta. Chính vì vậy, để chăn nuôi bò sữa Việt Nam phát triển, tự chủ được nguồn cung cấp nguyên liệu thì cần thiết phải tái khởi động chương trình sữa học đường, đây là đòn bẩy tạo động lực để kích thích đàn bò sữa trong nước, các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay cũng hoàn toàn có năng lực sản xuất đáp ứng yêu cầu chất lượng sản phẩm.

Khuyến khích chăn nuôi bò sữa, siết chặt nhập khẩu

ẢNH: VNM

Góp ý tại hội thảo, PGS-TS Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam chia sẻ: “Cả nước hiện có hơn 1.700 trại nuôi bò sữa với quy mô trung bình 37,4 con/trại và nhiều trang trại quy mô lớn từ 2.000 con đến vài chục ngàn con. Ngoài các doanh nghiệp thì hiện đang có 28.700 hộ chăn nuôi bò sữa, tổng đàn cả nước ước tính trên 300.000 con. Để gia tăng nguyên liệu sữa trong nước, xây dựng thương hiệu sữa Việt, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp về vốn, đất đai, khuyến khích xây dựng các trang trại theo mô hình nông nghiệp bền vững, kinh tế tuần hoàn, thực hành nông nghiệp tái tạo, sử dụng năng lượng xanh – sạch”.

Đại diện các doanh nghiệp lớn ngành sữa như Vinamilk, TH Milk cũng kiến nghị Chính phủ cần ban hành các chính sách ưu đãi về thuế như thuế VAT 0% cho sữa tươi tiêu thụ nội địa; trợ giá cho nhà đầu tư công nghệ cao ngành chăn nuôi bò sữa; trợ giá lãi suất ngân hàng cho ngành chăn nuôi công nghệ cao, chính sách khuyến khích tích tụ ruộng đất, tạo vùng chăn nuôi bò sữa tập trung…

Ông Trương Thanh Hoài, Thứ trưởng Bộ Công thương khẳng định: Bên cạnh việc đề xuất các chính sách khuyến khích chăn nuôi bò sữa để tự chủ nguyên liệu sữa, trong thời gian tới cơ quan quản lý sẽ tăng cường kiểm soát chặt sữa nhập khẩu, nhập phải có thời hạn, đồng thời truy vết rất chặt chẽ, kiểm soát từ khi nhập khẩu đến khi tiêu thụ, đến sản phẩm đầu ra. Như vậy, chúng ta sẽ phát triển ngành sữa trong nước, tháo gỡ những điểm nghẽn để ngành sữa trong nước phát triển.