Điện mặt trời vướng pin và tài chính

Bên cạnh pin, tài chính và lưới điện là vấn đề được đặt ra tại “Diễn đàn hiện thực hóa các mục tiêu Điều chỉnh Quy hoạch điện 8 và giải pháp cho các nguồn điện đến năm 2030”, do Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) phối hợp với Cục Điện lực (Bộ Công thương) tổ chức ngày 14.6, tại TP.HCM.

ẢNH: HOÀNG NGUYỄN

Ông Đoàn Ngọc Dương, Phó cục trưởng Cục Điện lực, cho biết: Thực hiện Quy hoạch điện 8 điều chỉnh, Cục và Bộ đã xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tham gia phát triển năng lượng tái tạo, phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo, năng lượng mới phục vụ trong nước và xuất khẩu, phát triển công nghiệp chế tạo thiết bị ngành điện. Hiện nay, khung giá cho các loại hình năng lượng tái tạo vẫn đang tiếp tục được hoàn thiện để phát huy hiệu quả đối với các loại hình nguồn điện, bảo đảm tính linh hoạt.

Ở góc độ vừa là nhà đầu tư năng lượng tái tạo, bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Phó chủ tịch VEA, Chủ tịch CTCP Tập đoàn Năng lượng T&T (T&T Energy), nêu thực trạng: Đầu tư vào năng lượng cần nguồn tài chính lớn, phải có sự kết hợp cả trong và ngoài nước bằng các chính sách hỗ trợ từ chính phủ. Tuy nhiên, thực tế, hiện nay rất khó khăn với các nhà đầu tư vì chính sách tài chính – tín dụng xanh chưa rõ ràng; ngay cả nhóm big4 (4 ngân hàng thương mại hàng đầu) trong ngành ngân hàng Việt Nam cũng chưa có chính sách cụ thể mà mới áp dụng linh hoạt. “Khi chưa có chính sách, quyền và lợi ích của các bên tham gia dự án khó được bảo đảm và hài hoài. Đây là sự trở ngại cho sự phát triển của năng lượng tái tạo ở Việt Nam hiện nay”, bà Bình nhận định.

Lãnh đạo T&T Energy phân tích tiếp: Chúng ta đã có cơ chế giá cho các dự án điện mặt trời, nhưng hiện tại chưa có cơ chế giá cho các dự án điện mặt trời có tích hợp pin. Công ty có liên hệ với các cơ quan chức năng thì được giải thích là chỉ mới có khung giá chung, còn khung giá kỹ thuật cụ thể cho loại hình này thì phải chờ hướng dẫn chi tiết. Ngoài góc độ là nhà đầu tư các dự án điện mặt trời công ty còn đầu tư sản xuất sản phẩm pin. Sản phẩm pin của công ty sẽ ra đời vào đầu năm 2026 nhằm mục đích phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu.

“Ngành năng lượng tái tạo của chúng ta trước nay phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ, thiết bị nhập khẩu; pin của chúng tôi là sản phẩm nội địa hóa quan trọng trong lĩnh vực này. Chính vì vậy, chúng tôi cũng kiến nghị Chính phủ sớm có các chính sách khuyến khích, hỗ trợ nâng cao năng lực của doanh nghiệp nội địa”, bà Bình kiến nghị.

Lưới điện cần đầu tư 3 tỉ USD/năm, mới đáp ứng 40%

Một trong những thách thức với ngành điện hiện nay là việc phát triển lưới điện, báo cáo của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: Để triển khai Quy hoạch điện 8 điều chỉnh, nhu cầu vốn đầu tư cho lưới điện giai đoạn 2025 – 2030 là khoảng 3 tỉ USD/năm nhưng EVN và các đơn vị chỉ có thể thực hiện được khoảng 40% tổng nhu cầu.

Mặc dù luật Điện lực sửa đổi và một số quy định pháp luật hiện hành đã mở đường cho nhà đầu tư tư nhân tham gia đầu tư lưới điện truyền tải, nhưng các chính sách về thu hút vốn đầu tư, cơ chế đảm bảo thu hồi vốn và lợi nhuận đầu tư chưa đủ hấp dẫn. Bên cạnh đó, trình tự, thủ tục triển khai các dự án đầu tư xây dựng phức tạp và kéo dài. Đặc biệt, các thủ tục liên quan đến chấp thuận chủ trương đầu tư, quy hoạch kế hoạch sử dụng đất, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, bồi thường, giải phóng mặt bằng.Thêm vào đó, việc bố trí quỹ đất cho các đường trục truyền tải liên miền mới trong Điều chỉnh Quy hoạch điện 8.

Do vậy, EVN cũng kiến nghị chính phủ và các bộ ngành liên quan tiếp tục xem xét, xây dựng và ban hành các cơ chế, chính sách đầu tư thực sự hấp dẫn để thu hút nguồn vốn tư nhân vào lĩnh vực truyền tải điện. Các chính sách này cần đảm bảo minh bạch về giá phí truyền tải, cơ chế thu hồi vốn và lợi nhuận hợp lý cho các nhà đầu tư. Ưu tiên hỗ trợ các dự án truyền tải xương sống, liên kết miền, các đường dây 500kV nâng cao năng lực truyền tải và các trạm biến áp nút quan trọng.